Vai trò của AI và con người trong tư vấn trị liệu và hướng nghiệp

Trong một thế giới mà công nghệ ngày càng phát triển, không ngạc nhiên khi trí tuệ nhân tạo (AI) đang dần lấn sân vào lĩnh vực tư vấn, đặc biệt là tư vấn hướng nghiệp. Tuy nhiên, các giá trị đặc biệt mà các tư vấn viên con người mang lại vẫn không thể thay thế.

Tư vấn viên con người và trí tuệ nhân tạo có sự khác biệt rõ rệt trong khả năng thấu hiểu và đồng cảm với các cảm xúc phức tạp của con người. Trong khi AI có thể phân tích dữ liệu và đưa ra các câu trả lời logic, nó thiếu trí tuệ cảm xúc để hiểu được sự phức tạp trong cảm xúc con người. Có hai lý do chính tại sao các tư vấn viên con người vượt trội hơn AI.

Thứ nhất là kết nối cảm xúc. Sự tiếp xúc giữa người với người giúp tư vấn viên xây dựng mối quan hệ và niềm tin với khách hàng. Điều này giúp tư vấn viên có cơ hội thể hiện sự đồng cảm, ấm áp và hỗ trợ; củng cố mối quan hệ cần thiết. Thứ hai là điểm chạm, một phương pháp giao tiếp phi ngôn ngữ cho phép các tư vấn viên thể hiện sự đồng cảm, mong muốn trấn an và sự thấu hiểu. Tuy nhiên, mặc dù đây là một kỹ thuật hiệu quả, nó phải được sử dụng cẩn trọng. Trước khi thêm yếu tố chạm vào các buổi tư vấn, các tư vấn viên phải đặt ra các tiêu chuẩn rõ ràng và nhận được sự đồng ý của người cần tư vấn. Nguyên do cho điều này là phản ứng chạm sẽ khác nhau tùy thuộc vào đặc điểm văn hóa vùng miền và cả tính chất cá nhân. Do đó, các tư vấn viên cần nhận thức và tôn trọng sở thích của khách hàng để tránh làm họ không thoải mái.

Tất nhiên, việc sử dụng AI trong tư vấn cũng mang lại một số lợi ích nhất định. Một là khả năng tiếp cận và sẵn sàng; chúng giúp loại bỏ các rào cản như khoảng cách địa lý và tài nguyên hạn chế. Thứ hai, AI có thể điều chỉnh phương pháp tiếp cận cho từng người bằng cách sử dụng các biện pháp can thiệp và phản hồi cá nhân hóa, tăng hiệu quả đồng thời thiết lập mối quan hệ sâu sắc hơn giữa khách hàng và tư vấn viên. Tính ẩn danh của AI mang lại cảm giác riêng tư và người dùng có thể không phải lo lắng về việc bị phán xét hoặc kỳ thị đôi khi đi kèm trong các buổi tư vấn trực tiếp. Tuy nhiên, các thuật toán AI thiếu sự đồng cảm và trực giác của con người - điều cần thiết của một tư vấn hiệu quả, điều này có thể làm gia tăng cảm giác cô đơn hoặc không được thấu hiểu của người dùng.

Từ các chatbot cung cấp dịch vụ 24/7 đến các mô hình thực tế ảo (VR) được dùng thay thế cho liệu pháp tiếp xúc, AI có tiềm năng cải thiện khả năng tiếp cận và hiệu quả của các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần. Tuy nhiên, nó chỉ nên là công cụ bổ sung chứ không nên trở thành công cụ thay thế các tư vấn viên con người. Trong khi AI có thể thực hiện hiệu quả các công việc hàng ngày, cung cấp kiến thức cơ bản và hỗ trợ trong các tình huống cụ thể, nó thiếu sự nhạy bén và trực giác mà các tư vấn viên con người mang lại cho quá trình này.

Các tư vấn viên hướng nghiệp cung cấp dịch vụ hỗ trợ cá nhân hóa; dựa trên sở thích, kỹ năng và nguyện vọng cụ thể của khách hàng. Họ giúp khách hàng khám phá các lựa chọn nghề nghiệp khác nhau và xác định các con đường phù hợp với khả năng và mục tiêu của họ. Việc sử dụng các bài kiểm tra và thảo luận giúp khách hàng hiểu hơn về bản thân họ, bao gồm các giá trị cốt lõi, đặc điểm tính cách và sở thích. Quá trình tự khám phá này cho phép họ đưa ra các quyết định nghề nghiệp phù hợp hơn. 

Các tư vấn viên cũng hỗ trợ khách hàng phát triển các kỹ năng cần thiết để thành công trong lĩnh vực họ đã chọn, như nâng cao kỹ năng giao tiếp, rèn luyện chuyên môn kỹ thuật hoặc phát triển phẩm chất lãnh đạo. Các tư vấn viên chuyên nghiệp cung cấp sự khích lệ, hướng dẫn và các giải pháp thực tiễn để giúp khách hàng vượt qua khó khăn và duy trì tập trung vào mục tiêu của mình.

Do đó, các tư vấn viên con người sẽ tiếp tục đóng vai trò thiết yếu trong tư vấn nghề nghiệp ngay cả trong thời đại nở rộ của công nghệ AI. Việc xác định được những điểm mạnh và điểm yếu của cả AI và con người trong lĩnh vực tư vấn sẽ cung cấp sự hỗ trợ toàn diện và hiệu quả cho những người tìm đến dịch vụ này.

(Nguồn: The Hindu)