NTM ở vùng DTTS tỉnh Lào Cai: Phong trào xây dựng gia đình, làng bản văn hoá

Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” với trọng tâm là nâng cao chất lượng phong trào xây dựng gia đình văn hoá, làng bản, tổ dân phố văn hoá, khu dân cư tiên tiến đã và đang phát triển mạnh trong nhân dân và các dân tộc ở Lào Cai. Cùng với sự phát triển về kinh tế, nhịp độ tăng trưởng GDP bình quân hàng năm đạt 12%, phong trào xây dựng gia đình, làng bản văn hoá đã tạo bước chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức và tư tưởng, đạo đức của người dân; đã huy động sức người, sức của, phát huy sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc vào việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu xây dựng NTM bền vững, có chiều sâu.

Thời gian qua Lào Cai đã thực hiện có hiệu quả công tác vận động nhân dân các dân tộc vùng cao cải tạo phong tục tập quán lạc hậu. Tình trạng cưới tảo hôn và kết hôn cận huyết thống đã giảm nhiều; tình trạng thách cưới, ăn uống dài ngày và tình trạng không cho người chết vào áo quan đã cơ bản được khắc phục.

Đặc biệt, việc tăng cường việc kết hợp thực hiện hương ước, quy ước với các phong trào xây dựng đời sống văn hóa, việc thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn thời gian qua không những góp phần đem lại hiệu quả thiết thực cho phòng trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá” mà còn góp phần xây dựng khối đại đoàn kết các dân tộc, thực hiện tốt các quy định pháp luật, điều chỉnh các mối quan hệ xã hội mang tính tự quản tại cộng đồng dân cư.

Hiện nay, toàn tỉnh có 2.164/2.177 thôn, bản, tổ dân phố đã xây dựng và được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt hương ước, quy ước. Bên cạnh đó có 969 thôn, bản xây dựng và thực hiện quy ước chuyên đề về bảo vệ và phát triển rừng. Hầu hết các hương ước, quy ước đã đưa các nội dung về thực hiện dân chủ cơ sở, chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình, xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa… thành một trong những nội dung chính. Nội dung hương ước, quy ước được xây dựng khá phong phú, chuyển tải nhiều nội dung quy tắc ứng xử trong thực tiễn đời sống trên cơ sở tuân thủ các quy định của pháp luật.

Với nỗ lực của các cơ quan, đơn vị, địa phương trong công tác phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, từ năm 2021 đến nay trên địa bàn tỉnh Lào Cai không xảy ra trường hợp hôn nhân cận huyết thống và tình trạng tảo hôn có xu hướng giảm.

Ban chỉ đạo các cấp đã có nhiều giải pháp để triển khai thực hiện trong đó chú trọng vào công tác tuyên truyền vận động Nhân dân chấp hành Luật Hôn nhân và gia đình trong việc kết hôn đủ, đúng độ tuổi với nhiều hình thức phong phú và dễ hiểu do đó nhận thức của đại đa số người dân về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đã được nâng lên. Nội dung tuyên truyền, phổ biến tập trung về Luật Hôn nhân và Gia đình, Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng chống bạo lực gia đình, Đề án, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Việc tuyên truyền được thực hiện trên Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh; Báo Lào Cai; hệ thống truyền thanh của huyện, xã; các buổi sinh hoạt cộng đồng tại thôn, bản, tổ dân phố; giờ học ngoại khóa của các trường học THCS, THPT...

Từ năm 2021 đến cuối năm ngoái, các cơ quan, đơn vị, địa phương đã tổ chức 4.371 buổi tuyên truyền cho 327.519 lượt cán bộ thôn, người có uy tín, thanh niên, phụ nữ, học sinh, người dân. Tổ chức 366 hội nghị tập huấn/6.310 lượt người về bồi dưỡng kiến thức kỹ năng tư vấn, vận động đồng bào dân tộc thiểu số thay đổi hành vi về hôn nhân, cải tạo phong tục tập quán về hôn nhân gắn với bình đẳng giới. In phát hành hơn 31.000 tờ rơi, xây dựng 1.212 pa nô, áp phích về phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Kết quả đã tuyên truyền, vận động thành công 512 trường hợp có ý định tảo hôn trên địa bàn tỉnh.

Cùng với đó, các cơ quan, đơn vị cấp tỉnh thực hiện khảo sát và xây dựng mới 17 mô hình điểm can thiệp làm giảm tình trạng tảo hôn trong đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã có nhiều người tảo hôn với trên 3.000 thành viên tham gia như: “Bộ đội Biên phòng đồng hành cùng bà con thôn bản nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống”; “Nói không với tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống”; “Tổ phụ nữ không có con tảo hôn”; “Thanh thiếu niên nói không với tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống”; “Cha mẹ đồng hành cùng con cái nói không với tảo hôn”; “Chống tảo hôn”, “Giáo dục cha mẹ trong chăm sóc và phát triển trẻ em gắn với hôn nhân gia đình”;… Cấp huyện, cấp xã xây dựng 70 mô hình; các xã duy trì thực hiện 199 mô hình điểm. Các mô hình, câu lạc bộ tổ chức sinh hoạt định kỳ theo quy chế xây dựng; thường xuyên cập nhật kiến thức mới, phối hợp tổ chức tuyên truyền các nội dung thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Hiện tại, Lào Cai vẫn tiếp tục tăng cường công tác phối hợp, trao đổi thông tin giữa các cơ quan của tỉnh đối với UBND các huyện, thành phố, thị xã trong quá trình triển khai thực hiện phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn. Tổ chức mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho đội ngũ tuyên truyền viên, cộng tác viên dân số ở cơ sở. Phối kết hợp với các nhóm hội đoàn thể, các tổ tư vấn... tại các thôn bản triển khai bản cam kết của các gia đình để ngăn chặn tình trạng kết hôn sớm khi chưa đủ tuổi. Tiếp tục nhân rộng các mô hình, điển hình có hiệu quả trong phòng, chống tảo hôn, phát huy vai trò ý thức tự giác của người dân trong giám sát việc thực hiện công tác phòng, chống tảo hôn.

Ngành Giáo dục tuyên truyền khuyến khích các đơn vị trường học phối hợp tổ chức hội thi, ngày hội tuyên truyền, tìm hiểu pháp luật về hôn nhân gia đình, bình đẳng giới… Phối hợp mời cán bộ của Trung tâm Dân số kế hoạch hóa gia đình, giáo viên giảng dạy môn sinh học, cán bộ y tế trường đến bổ trợ kiến thức về sức khỏe sinh sản vị thành niên nhằm giúp cho học sinh có thêm nhận thức về hậu quả, nguyên nhân, cách phòng chống nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống.

Sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành đã và đang tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và đồng thuận cao trong Nhân dân. Từ đó, từng bước ngăn ngừa tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn tỉnh, góp phần xây dựng NTM vùng đồng bào dân tộc thiểu số ngày càng văn minh, giàu đẹp.