Kiến trúc xanh phát triển mạnh mẽ, trở thành một xu hướng kiến trúc tiến bộ

Cách đây gần 30 năm, vào những năm 90 của thế kỷ trước, nhằm ứng phó với thực trạng bất ổn do thiên tai gây ra bởi biến đổi khí hậu và hệ sinh thái của trái đất đang bị hủy hoại bởi con người (riêng ngành Xây dựng đã tiêu tốn hơn 40% tài nguyên năng lượng hóa thạch và cũng thải vào không khí một lượng tương tự khí CO2) đe dọa môi trường sống bền vững, thì tại Mỹ – quê hương của các tòa nhà chọc trời, đã ra đời “Phong trào Công trình xanh”.

Phong trào này kêu gọi và khuyến khích xây dựng các tòa nhà theo hướng thân thiện với thiên nhiên, bảo vệ hệ sinh thái, bảo vệ môi trường sống; giảm thiểu tiêu thụ năng lượng, tận dụng tối đa năng lượng tự nhiên, năng lượng tái tạo; bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, nguồn nước và vật liệu xây dựng; tạo môi trường sống an toàn, vệ sinh, sức khỏe cho người dân, nhất là cư dân đô thị. Với mục đích cao cả ấy, Phong trào Công trình xanh đã nhanh chóng được nhiều nước trên thế giới ủng hộ, lan tỏa khắp toàn cầu, được coi như một cuộc cách mạng mới trong lĩnh vực xây dựng trên thế giới.

Việt Nam- quốc gia đang bị ảnh hưởng dữ dội bởi biến đổi khí hậu. Từ năm 2011 đến nay, với sự ra đời Tuyên ngôn Kiến trúc xanh Việt Nam cùng sự vào cuộc của Hội KTS Việt Nam, kiến trúc xanh đã phát triển mạnh mẽ, trở thành một xu hướng kiến trúc tiến bộ được giới KTS hưởng ứng, được xã hội quan tâm.

Năm ngoái, Việt Nam đứng thứ 28 trên thế giới về số lượng công trình xanh được đánh giá theo Tiêu chuẩn LEED (đánh giá, chứng nhận công trình xanh của Hội đồng Công trình xanh Hoa Kỳ).

Năm nay, Bộ Xây dựng vừa thông tin, hiện cả nước có trên 400 công trình xanh với tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 10 triệu m2.

Số lượng công trình xây dựng được chứng nhận công trình xanh, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả hiện nay đã vượt chỉ tiêu đặt ra tại Quyết định số 280/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030.

Bởi theo Quyết định 280, mục tiêu đến năm 2025, cả nước sẽ đạt 80 công trình xây dựng được chứng nhận công trình xanh, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; đến năm 2030 đạt 150 công trình.

Tại Việt Nam, theo số liệu báo cáo của chuyên gia Eurocham tại Diễn đàn Kinh tế Xanh 2023, các công trình xây dựng chiếm 39% năng lượng tiêu thụ, 12% lượng nước tiêu thụ, phát thải khoảng 38% lượng khí thải carbon.

Lĩnh vực xây dựng công trình có liên quan chặt chẽ với nhiều khâu và nếu công trình được thiết kế, xây dựng, vận hành theo tiêu chuẩn công trình xanh thì sẽ thúc đẩy các chuỗi cung ứng vật liệu, thiết bị cũng như nguồn nhân lực tư vấn quy hoạch, thiết kế, xây dựng theo hướng đáp ứng các Tiêu chuẩn Xanh.

Cụ thể như trong giai đoạn quy hoạch, thiết kế dự án, việc áp dụng các tiêu chuẩn, giải pháp Xanh được đưa vào giai đoạn này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho những bước tiếp theo của dự án như: thi công xây dựng, vận hành.

Còn với giai đoạn lựa chọn vật liệu, trang thiết bị và tổ chức thi công xây dựng công trình, khi các loại vật liệu đáp ứng tiêu chuẩn Công trình Xanh, sử dụng năng lượng, tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả, thân thiện với môi trường, phát thải thấp được lựa chọn, sử dụng trong quá trình thi công sẽ thúc đẩy sự phát triển sản xuất; tăng lượng cầu, tạo động lực để phát triển Sản xuất Xanh và Tiêu dùng Xanh.

Mặt khác, các sản phẩm, trang thiết bị, vật liệu xây dựng đáp ứng các Tiêu chí Xanh khi được dán nhãn, chứng nhận xanh, thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng, phát thải thấp cũng sẽ thuận lợi hơn khi xuất khẩu vào những thị trường đòi hỏi chứng nhận xuất xứ, trách nhiệm môi trường và mức độ phát thải của sản phẩm.

Ngay cả trong giai đoạn vận hành Công trình Xanh cũng đòi hỏi người quản lý, sử dụng có nhận thức, kỹ năng để sử dụng thiết bị, tiện ích của công trình; có ý thức hơn đối với trách nhiệm bảo vệ môi trường, giảm thiểu chất thải, thay đổi hành vi để Sống Xanh hơn.

Trong Nghị quyết số 26/2022/UBTVQH15 ngày 21/9/2022 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội Khóa 15 sửa đổi Nghị quyết 1210/2016/UBTVQH13 về phân loại đô thị cũng đã đưa chỉ tiêu về số Công trình Xanh trong việc đánh giá, phân loại đô thị.

Đối với đô thị, các tỉnh, thành phố, khi có được nhiều dự án Công trình Xanh, khu Đô thị Xanh cũng sẽ làm tăng mức độ xanh của khu vực đó, góp phần giảm mức phát thải, tăng chỉ số bảo vệ môi trường của địa phương và tăng số điểm khi đánh giá, phân loại đô thị.