Huy động cốn tư nhân làm sân bay giúp giảm gánh nặng ngân sách Nhà nước

Bộ GTVT đang hoàn thiện quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không để trình Chính phủ. Quy hoạch này sẽ chú trọng đầu tư có trọng điểm,độngcốntưnhânlàmsânbaygiúpgiảmgánhnặngngânsáchNhànướ xác định quy hoạch từng sân bay, khả năng trung chuyển, sự phát triển kinh tế-xã hội đồng thời tính toán đến nguồn lực đầu tư, trong đó chú trọng đến nguồn vốn xã hội hóa. Các địa phương kỳ vọng “lọt” vàoquy hoạch sân bay sẽ là cơ sở để kéo kinh tế-xã hội địa phương “cất cánh” nhờ có hệ thống hạ tầng hàng không.

Măng Đen, Mộc Châu, Sa Pa có lợi thế gì đề xuất xây sân bay?

Hiện, quy hoạch về hệ thống cảng hàng không toàn quốc thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn đến năm 2050 vẫn chưa được Bộ GTVT hoàn chỉnh. Do đó, hàng loạt các địa phương gửi văn bản đến bộ này và Chính phủ để xin bổ sung sân bay của tỉnh vào quy hoạch.

Liên tiếp các tỉnh Tuyên Quang, Sơn La, Kon Tum đã có văn bản đề xuất bổ sung quy hoạch cảng hàng không thêm các sân bay Na Hang, Mộc Châu và Măng Đen. Lý do được các tỉnh đề xuất xin bổ sung sân bay vào quy hoạch bởi đây là động lực quan trọng, có vai trò rất lớn trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội; đảm bảo mục đích an ninh quốc phòng… Đặc biệt là các cảng hàng không sẽ là động lực thúc đẩy phát triển du lịch và kết nối giao thương cho các địa phương.

Trước đó, vào giữa tháng 9/2022, UBND tỉnh Kon Tum đã có công văn gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất bổ sung quy hoạch Cảng hàng không Măng Đen vào Quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng hàng không toàn quốc thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050. Theo đề xuất của UBND tỉnh Kon Tum, Cảng hàng không Măng Đen có quy mô, cấp sân bay cấp 4E, dự kiến xây dựng tại thị trấn Măng Đen, huyện Kon Plông. Vậy Măng Đen đang có gì thu hút du khách? 

Măng Đen được xem như một "Đà Lạt thứ hai" ở khu vực Tây Nguyên với khí hậu mát mẻ, rừng thông xanh ngát. Đối với nhiều khách du lịch, Măng Đen sẽ là một điểm đến thú vị chờ được khám phá. Đây là một thị trấn xứ lạnh xinh đẹp, nằm ở độ cao khoảng 1.000-1.200 mét so với mực nước biển. Vùng này có khí hậu ôn đới nên quanh năm mát mẻ, nhiệt độ dao động trung bình từ 16 - 22 độ, được rừng nguyên sinh bao bọc và có độ che phủ hơn 80% diện tích tự nhiên.

Đặc biệt, do chưa có nhiều du khách nên Măng Đen vẫn còn giữ được không gian hoang sơ yên tĩnh, khí hậu trong lành mát mẻ. Măng Đen thuộc loại hình du lịch sinh thái nên khá thích hợp cho những nhóm bạn trẻ muốn đi phượt, khám phá và có thể đi du lịch Măng Đen vào tất cả các mùa trong năm, bởi trong mỗi tháng đều có những cảnh sắc đặc biệt riêng.

Tương tự, Mộc Châu của tỉnh Sơn La cũng được coi là điểm đến hấp dẫn của các tour du lịch trong tương lai. Đặc biệt khi mới đây, tại lễ trao Giải thưởng du lịch thế giới (World Travel Awards) năm 2022 khu vực châu Á & châu Đại Dương, Mộc Châu lần đầu tiên nhận giải “Điểm đến thiên nhiên cấp địa phương hàng đầu châu Á 2022”.

Ông Graham Cooke-Chủ tịch tổ chức World Travel Awards 2022 nhìn nhận Mộc Châu nhận giải Điểm đến thiên nhiên cấp địa phương hàng đầu châu Á 2022 có tính cạnh tranh rất cao và là Điểm đến thiên nhiên cấp địa phương hàng đầu châu Á.

“Tôi cho rằng Mộc Châu được bình chọn nhiều nhất vì nơi này sở hữu một hệ sinh thái phong phú đã tạo ra những cảnh quan thiên nhiên đáng kinh ngạc. Nền văn hóa đa dạng tại Mộc Châu sẽ giúp nơi này trở thành một động lực tăng trưởng của ngành du lịch Việt Nam. Mỗi phiếu bình chọn cho Mộc Châu sẽ có lý do riêng, nhưng tất cả đều yêu thích điều gì đó gắn với thiên nhiên tại Mộc Châu. Mộc Châu sở hữu quá nhiều thứ, nên điểm đến này sẽ phù hợp với tất cả mọi người”, ông Graham Cooke cho biết.

Theo ông Graham Cooke, khách du lịch quốc tế luôn muốn đặt những dịch vụ tốt nhất, giải thưởng này giúp Mộc Châu được giới thiệu rộng rãi tới du khách và ngành du lịch trên khắp thế giới.

“Đúng lúc du lịch quốc tế đang mở cửa nên Mộc Châu cần tận dụng thời điểm tuyệt vời này, đặc biệt là sử dụng các nền tảng trực tuyến. Để kết nối du khách nhiều hơn thì ngoài đường bộ cần thêm nhiều phương thức kết nối khác, mà hàng không là phương tiện kết nối nhanh nhất cho du khách”, ông Graham Cooke nói.

Còn với Sa Pa của Lào Cai thì vốn đã quá nổi tiếng cả trong và ngoài nước, nhiều du khách muốn được khám phá Sa Pa. Mới đây, tỉnh Lào Cai đã xin chủ trương và được Chính phủ đồng ý cho xây dựng Cảng hàng không Sa Pa hơn 4.000 tỷ đồng theo hình thức PPP. Lãnh đạo đị phương này cũng kỳ vọng khi có thêm san bay sẽ có thêm sự đột phá để không những du lịch mà nhiều ngành dịch vụ khác cũng được “ăn” theo.

Theo ông Hoàng Minh Chung-Công ty Du lịch-lữ hành Trống Đồng, với các địa danh có tiềm năng du lịch, rất nhiều du khách muốn đi nhưng phương tiện đến chỉ có đường bộ, mất nhiều thời gian nên họ còn e ngại.

“Nếu Mộc Châu, Măng Đen hay là Sa Pa có sân bay kết nối, khách du lịch có thể đi trong 2-ngày thì nhu cầu du tại những nơi đó tăng lên đáng kể. Cho nên quy hoạch sân bay để đón du khách trong và ngoài nước đến sẽ là bài toán phải tính đến và được triển khai sớm”, ông Chung nói.

Đã đến thời đại của đi lại bằng đường hàng không

Theo TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định, trong thời đại mới, nhu cầu mọi người đi lại, vận động tốc độ cao cùng với nhu cầu du lịch, họp hành, khám phá cả nơi xa xôi hẻo lánh là rất lớn. Ngành hàng không sẽ mang tính chủ lực, tốc độ cao so với các phương tiện khác. “Nếu không được đầu tư sân bay, nhiều vùng sâu sẽ mãi chìm trong bóng tối”.

Từ trước đến nay, mọi người luôn mặc định đầu tư hạ tầng hàng không luôn là lĩnh vực đặc thù, yêu cầu khắt khe về năng lực tài chính, kinh nghiệm, nhạy cảm về an ninh quốc phòng nên chỉ dành cho các doanh nghiệp quốc doanh, cụ thể là Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV). Tuy nhiên, sau khi sân bay Vân Đồn do tư nhân đầu tư, được triển khai nhanh, hiện đại và được vận hành đúng theo tiêu chuẩn quốc tế đã phá vỡ định kiến đó.

"Hãng hàng không tư nhân có khi còn vững chắc hơn hãng nhà nước. Tư nhân làm sân bay sẽ có độ mở cao hơn, quốc gia có cơ hội phát triển", ông Thiên nói.

Tương tự, TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện quản lý kinh tế trung ương cũng cho rằng, việc nhiều địa phương đang đề xuất quy hoạch sân bay là do nhu cầu chính đáng của các địa phương, có sân bay phát triển đồng bộ kinh tế-xã hội cả vùng mà họ đang có lợi thế và tiềm năng.

“Quy hoạch hệ thống cảng hàng không toàn quốc đang được dự thảo là rất quan trọng. Nếu quy hoạch không hợp lý sẽ thành điểm nghẽn phát triển kinh tế xã hội của các địa phương. Khi quyết định bổ sung vào quy hoạch, hay ra quyết định phê duyệt chủ trương đầu tư, các cơ quan có thẩm quyền đánh giá cần nhìn rộng hơn theo lợi ích tiềm năng về phát triển kinh tế - xã hội thay vì giới hạn trong một dự án cụ thể, nên để địa phương tự quyết định theo nhu cầu", TS. Nguyễn Đình Cung nói.

Đồng quan điểm, PGS. TS. Nguyễn Thiện Tống, nguyên Chủ nhiệm bộ môn Kỹ thuật hàng không - Đại học Bách khoa TP.HCM cho rằng, có thể xem xét quy hoạch các sân bay nhỏ cho các tỉnh xa trong quy hoạch bổ sung sân bay.

“Có một so sánh trong giao thông hiện nay là từ Hà Nội đi TP.HCM chỉ mất khoảng hơn 2 giờ bay, trong khi từ Hà Nội để đến được các tỉnh phía Bắc như Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Hà Giang phải mất từ 6-8 tiếng do di chuyển bằng đường bộ. Thực tế này đòi hỏi cần có sự quan tâm phát triển hạ tầng hàng không cho các tỉnh xa, để người dân tại các tỉnh này được tiếp cận với phương tiện di chuyển hiện đại, phục vụ các nhu cầu cấp bách”, ông Tống nói.

Theo ông Bùi Doãn Nề, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp Hàng không Việt Nam (VABA), thị trường hàng không Việt Nam được đánh giá là một trong những thị trường phát triển nhanh nhất khu vực. Để đáp ứng cơ sở hạ tầng khi thị trường phục hồi, nước ta phải sớm đầu tư, nâng cấp mở rộng các sân bay hiện có cũng như đẩy nhanh xây dựng các sân bay mới, tránh tình trạng ùn tắc, quá tải.

“Hạ tầng hàng không phát triển sẽ tạo điều kiện cho du lịch phát triển và ngược lại, kéo theo đó là tạo việc làm, nguồn thu cho các đơn vị cung cấp dịch vụ liên quan và ở một chừng mực nào đó là bảo đảm an sinh xã hội”, ông Nề nhìn nhận./.

Cần nguồn lực khổng lồ để phát triển hạ tầng hàng không, sân bay

Theo Thứ trưởng Lê Anh Tuấn, để phát triển KTXH, khai thác hết tiềm năng của địa phương, vùng, phải có hạ tầng giao thông hiện đại, trong đó có hàng không. Hàng không có ưu điểm vận chuyển hành khách cự ly dài, độ tin cậy cao, phù hợp với phát triển du lịch.

Trong những năm vừa qua, ngành hàng không Việt Nam ghi nhận sự tăng trưởng vượt bậc. Tăng trưởng bình quân 10 năm gần đây của ngành hàng không Việt Nam khoảng 18%. Việc tăng trưởng vận tải hàng không với tốc độ cao thời gian qua đã và đang tạo áp lực lớn lên kết cấu hạ tầng hàng không.

Tuy nhiên, hiện nguồn vốn đầu tư từ doanh nghiệp nhà nước và ngân sách nhà nước trung ương cho lĩnh vực giao thông, cho phát triển kết cấu hạ tầng hàng không có hạn. Để phát triển cảng hàng không mới, cảng hàng không hiện nay, cần xã hội hoá, huy động nguồn lực đầu tư. 

Bộ GTVT mong rằng trong thời gian tới, các địa phương tiếp tục đồng hành với ngành GTVT trong việc phát triển kết cấu hạ tầng giao thông, trong đó có kết cấu hạ tầng hàng không, không vì những vướng mắc hành lang pháp lý mà làm chậm tiến trình đầu tư kết cấu hạ tầng hàng không.

Bộ GTVT sẽ tiếp tục tổng hợp lại những vướng mắc mà địa phương nêu ra, rà soát, tham mưu lại cho Chính phủ để ban hành những chính sách, cơ chế, hành lang pháp lý tạo điều kiện cho đầu tư kết cấu hạ tầng hàng không.