Gặp lại ‘kiện tướng gùi hàng’ đường Trường Sơn năm xưa

Trong cái nắng oi bức tháng 7 thiếu mưa của xứ Nghệ, tôi về quê hương Bác Hồ khi hai bên đường vẫn còn nhiều đầm sen đua nhau đâm búp, nở hoa, kết hạt, tỏa ngát hương thơm. Người lính già mà tôi đến thăm là một cựu chiến binh, một thương binh nổi tiếng ở xã Xuân Hòa, huyện Nam Đàn (Nghệ An): Đại tá, Anh hùng lực lượng vũ trang Nguyễn Viết Sinh, người được đồng đội và nhân dân thương mến gọi là “Kiện tướng gùi hàng trên đường Trường Sơn” trong cuộc chiến đấu chống Mỹ cứu nước.

Ký ức gian khó, hào hùng

Ông năm nay đã 84 tuổi nhưng rất minh mẫn, tỉnh táo để bên những bát nước chè xanh xứ Nghệ, ông hào hứng ôn lại những ký ức gian khó, hào hùng, oanh liệt của ông và đồng đội thời Trường Sơn.

Năm 1961, theo tiếng gọi của Tổ quốc, ông nhập ngũ. Sau khi huấn luyện, ông được biên chế vào đơn vị C3, D1, Tiểu đoàn 301, Trung đoàn 70 của Đoàn 559 bộ đội Trường Sơn với nhiệm vụ vận chuyển hàng hóa, lương thực, thuốc men, vũ khí, quân trang quân dụng qua dãy Trường Sơn, vòng qua Lào chi viện cho chiến trường miền Nam.

Là người lính vận tải của Đoàn 559, ông cùng các đồng đội gùi hàng, đẩy xe thồ trên nhiều cung đường cả Trường Sơn Đông và Trường Sơn Tây. Tuyến đường thường xuyên và quen thuộc của ông là từ Làng Ho của miền Tây huyện Lệ Thủy, Quảng Bình đến huyện Tà Ôi, tỉnh Savannakhet của nước bạn Lào.

Rừng Trường Sơn mùa khô trời rất nắng và nóng, bụi đỏ. Mùa mưa thì đường trơn trượt, ẩm ướt, vô cùng gian khổ và khắc nghiệt. Những đội giao liên, vận tải bằng đôi chân, bờ vai không mệt mỏi, vẫn miệt mài gùi hàng, đẩy xe trong điều kiện phải đảm bảo tuyệt đối bí mật với phương châm “Đi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng”.

Hành trình xuôi ngược, từ Bắc vào Nam, từ Đông Trường Sơn sang Tây Trường Sơn của ông cùng đồng đội liên tục kéo dài từ năm 1961 đến tháng 8/1974, khi ông được đơn vị cử ra Bắc để đi học. Công việc gùi hàng nghe qua thì tưởng chừng đơn giản nhưng trên thực tế chiến trường thời ấy lại vô cùng gian khổ và căng thẳng.

Mỗi ngày, cả đi lẫn về, cuốc bộ với quãng đường hơn 40km trong điều kiện địa hình phức tạp, hiểm trở với đủ loại côn trùng, rắn rết đe dọa mỗi khi mùa mưa đến. Đói rét, nhịn ăn là chuyện thường tình nhưng không hề làm ông và đồng đội nao núng.

Mùa khô năm 1966-1967, đơn vị vận tải của ông đóng tại Mường Phìn nước bạn Lào. Đơn vị ông phát động phong thi đua “kiện tướng bốc vác”. Đợt nào, ông Sinh cũng là tấm gương điển hình và trở thành nhân vật chính của các tác phẩm báo chí, thơ văn lúc bấy giờ.

Trên tuyến đường Trường Sơn ác liệt ấy, ông đã bị thương 2 lần, bị bom bi xuyên qua phổi. Điều trị lành lặn, ông lại xin quay về Trường Sơn để tiếp tục làm nhiệm vụ quen thuộc là đẩy xe đạp, gùi hàng và giao liên với ý chí và đôi chân không biết mệt mỏi. Điều mà ông thấy tiếc nhất là không được tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử. Tháng 8/1974, ông được đơn vị cử ra Vĩnh Phúc để đi học.

Ngày 24/2/2012, Đại tá, Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Viết Sinh được Trung tâm sách kỷ lục Việt Nam mời vào TPHCM để nhận bằng xác lập kỷ lục “Người chiến sĩ giao liên Trường Sơn gùi thồ hàng và dẫn quân với tổng đường dài nhất”.

Trong chương trình sách giáo khoa “Lịch sử và Địa lý lớp 5” do Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam phát hành, ở bài 22 trang 47 viết: “Anh Nguyễn Viết Sinh - một trong những anh hùng Trường Sơn năm xưa, người đã 6 năm gùi hàng trên chặng đường dài gần bằng một vòng Trái đất, kể lại: Cùng với đoàn xe nối đuôi nhau chở hàng hướng về phía Nam là đoàn người gùi gạo và xăng trên lưng luồn lách qua rừng núi, dùng bè mảng vượt qua sông sâu. Có những dốc cao, leo đến tức ngực. Nếu đi không khéo, chân người trước dẫm lên chân người sau. Vậy mà người nào cũng gùi 40-50kg. Để tránh sự rình rập và kiểm soát của địch, có những lúc vượt qua đường cái, đoàn người phải chui qua cống hoặc trải nilon trên mặt đường rồi vượt qua, không để lại dấu vết gì. Muốn trao đổi với nhau, mọi người phải nói thì thầm”.

Trong cuốn sách “Chân trần chí thép” của tác giả James G. Zumwalt - Nhà xuất bản tổng hợp TPHCM ấn hành năm 2021, trang 281 viết: “Trước khi xe cơ giới có thể lưu thông trên ‘Đường mòn’, gùi hàng là cách thức vận tải chính yếu. Những binh sĩ vận chuyển nhiều hàng nhất được tuyên dương. Nguyễn Viết Sinh có lẽ là nhân vật minh họa rõ nhất quyết tâm của người tải hàng với mỗi lần gùi được 45-50kg. Trong vòng 4 năm với 1.089 ngày làm việc, anh đã mang được 55 tấn hàng trên lưng đi qua chặng đường có tổng chiều dài 41.025 cây số - tương đương với đi một vòng Trái đất. Với thành tích ấy, Sinh đã được tặng thưởng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.

Anh hùng đầu tiên thời chống Mỹ 

Ông Sinh kể đã có một giáo viên dạy sử khi dạy tới bài 22 “ Đường Trường Sơn” đã mời ông đến tham dự với tư cách là nhân chứng sống, là nhân vật ngoài đời được nói đến.

Trò chuyện với tôi, ông Nguyễn Viết Sinh bộc bạch, gia đình ông có 5/6 người tham gia bộ đội. “Tất cả đều cống hiến cho quê hương, đất nước và tôi không có gì phải tiếc nuối. Đời tôi chỉ có một ân hận là chưa được gặp Bác Hồ”, ông nói.

Năm 1961, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm quê hương Nam Đàn lần thứ 2 thì ông nhập ngũ, lên đường vào Trường Sơn.

Khi ông trở thành người lính giao liên và gùi hàng trên tuyến đường Trường Sơn, ông đã cống hiến cả sức lực và tâm lực cho nhiều cung đường giữa bom rơi, đạn nổ, giữa những cơn mưa rừng rét buốt. Ông kể rằng, từ năm 1961 đến 1965, ông đã gùi hàng không nghỉ một ngày nào; rằng chính ông cũng không hiểu vì sao lại có thể làm được những điều kỳ diệu như vậy. Ông ghi khẩu hiệu trên mũ cối: “Một viên đạn là một quân thù, một cân hàng là đồng bào miền Nam bớt đổ máu”.

Anh hùng Nguyễn Viết Sinh vinh dự được đón nhận 2 phần thưởng cao quý do Chủ tịch Hồ Chí Minh ký tặng. Đó là Huân chương chiến công hạng Nhất cho Chuẩn úy Nguyễn Viết Sinh - Tiểu đội trưởng vận tải, ký ngày 12/7/1966 vì “đã nêu cao tinh thần anh dũng chiến đấu, vượt mọi khó khăn hoàn thành nhiệm vụ đặc biệt tốt” và danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân ký ngày 1/1/1967 vì “Đã có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua chống Mỹ, cứu nước”.

Ông Nguyễn Viết Sinh chính là một trong ba người đầu tiên của bộ đội Trường Sơn được phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, cũng là anh hùng đầu tiên thời chống Mỹ khi mới 26 tuổi.

Nói về cảm xúc khi đón nhận danh hiệu cao quý ấy, ông khiêm nhường chia sẻ: “Ai ở trong hoàn cảnh đó cũng biết, cũng hiểu, khi mình được tuyên dương anh hùng thì biết là mình đã vinh dự thay mặt cho nhiều anh em, đồng chí, đồng đội đóng góp. Vinh dự cho cá nhân, nhưng công trạng là của tập thể”.

Người thương binh già nhân hậu giữa đời thường

Năm 1991, ông nghỉ hưu theo chế độ và về sống cùng con cháu ở quê nhà với quân hàm Đại tá sau 30 năm cống hiến trong quân ngũ.

Về địa phương sinh sống, ông tham gia nhiều công việc như Bí thư chi bộ, Hội trưởng Hội cựu chiến binh, Hội trưởng hội làm vườn của xóm, phường…

Đến tận bây giờ, khi chiến tranh đã lùi xa, nỗi đau trước sự hy sinh của nhiều đồng đội vẫn luôn thường trực trong ông mỗi khi nhớ về thời đạn bom. Hàng năm ông thường kêu gọi đồng đội quyên góp để chung tay tổ chức nhiều chuyến thăm viếng tại Ngã 3 Đồng Lộc, Truông Bồn, Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn, Nghĩa trang liệt sỹ Đường 9, Nghĩa trang quốc tế Việt – Lào…

Trong nhiều năm gần đây, vợ ông là bà Đinh Thị Vân (sinh năm 1947), là cựu thanh niên xung phong Đại đội 321- Thanh niên xung phong Nghệ An, thương binh hạng 4/4, sức khỏe ốm yếu bởi đang phải điều trị vì căn bệnh ung thư. Tuy vậy, ông vẫn luôn chắt chiu, dành dụm lương hưu để thi thoảng tham gia công tác từ thiện.

Trong cái tủ chứa đầy tài liệu, giấy tờ, tranh ảnh ông lưu giữ về một thời đạn bom, có nhiều giấy chứng nhận kèm theo chữ ký, con dấu của lãnh đạo một số huyện, xã kèm theo số tiền mà gia đình ông ủng hộ.

Nhâm nhi bát nước chè xanh, ông Sinh thanh thản nói: “Với tôi bây giờ, chỉ cần được ngồi bên cạnh những đứa cháu nội, ngoại để kể cho chúng nó nghe những chuyện Trường Sơn năm xưa cũng là một niềm hạnh phúc”…

Bộ đội Trường Sơn làm nên ‘trận đồ bát quái xuyên rừng rậm'

Ký ức người lính cùng đồng đội phá nghìn quả bom trên 'tuyến lửa' Trường Sơn

Những người một thời từng xẻ dọc Trường Sơn